Houtrot in bomen wordt veroorzaakt door schimmels die waarschijnlijk de enige organismen zijn die de eigenlijke houtstof: lignine; kunnen verteren. Door het door schimmels omzetten van Lignine en cellulose naar glucose komt het hout nu ook beschikbaar als voedsel voor insekten. Schimmels vormen daardoor een belangrijk onderdeel van het afbraakproces en de voedselketen.
Houtrot treedt op als het spint-, dan wel het kernhout worden blootgesteld aan de lucht. Bomen hebben mechanismen om rot in te kapselen zodat het zich niet verder in de boom kan verspreiden. Vooral de Amerikaan Alex Shigo heeft hier veel onderzoek naar gedaan.
Rot in bomen beperkt zich steeds tot de niet actieve delen van de boom en dat is waarom holle bomen toch erg oud kunnen worden en nieuwe takken kunnen blijven genereren. De actieve delen van het hout van een boom lijken een milieu te zijn waarin rot veroorzakende schimmels zich liever niet begeven. Dat kan aan de boom liggen en dat kan aan de schimmel liggen of aan beide. Mischien beschermt de boom zijn levende vaten d.m.v. een afweersysteem of mischien ‘realiseert’ de schimmel zich dat als hij de boom dood hij ook zijn bron van voedsel kwijt is en heeft zijn gedrag een saprofytisch kantje of mischien is er in de buitenste levende vaten te weinig zuurstof aanwezig om de degradatieprocessen te ondersteunen?
In soorten van houtrot onderscheiden we nu witrot, bruinrot en zachtrot afhankelijk van de manier waarop de structuur van het hout wordt aangetast.

Hevige houtrot (witrot) in Esdoorn na extensieve vormsnoei.

Houtrot veroorzakende schimmels krijgen meestal toegang tot het kwetsbare hout van de boom via mechanische –, of door infectie veroorzaakte verwondingen aan het cambium van de boom. Er zijn een aantal schimmels (Verticillium, Phytophthora, Ophiostoma) die wel in de sapbanen van bomen groeien en daar verstopping van de vaten veroorzaken waardoor de buitenste houtvaten sterven en een prooi worden voor lignine verterende en houtdegraderende schimmels. Deze schimmels veroorzaken echter eerst hevige verwelking van de kroon zodat de problemen zich snel zullen openbaren. Die bomen zijn meestal al gerooid voordat van instabilliteit door rot sprake kan zijn. Toetreding via snoeiwonden en dergelijke springt echter minder in het oog en kan onopgemerkt blijven tot het te laat is.

Het feit dat je vaak aan de kroon niet kunt zien of een boom inwendig aan het wegrotten is maakt houtrot juist zo gevaarlijk. Bomen die niet of nauwelijks bladverlies vertonen kunnen zomaar afbreken omdat de verlangde restwanddikte, die vereist is om de boom haar stabiliteit te geven, niet in voldoende mate aanwezig is. Met de restwanddikte bedoelen we dan de dikte van buitenste krans van niet door houtrot aangetast hout die de boom overeind houdt.
Tegenwoordig worden dit soort boomproblemen afgehandeld d.m.v. een V.T.A. of Visuele Boominspectie die u nodig heeft om aan te tonen dat u aan uw wettelijke algemene zorgplicht heeft voldaan. Hiermee voorkomt u eventuele persoonlijke schadeclaims.
Ook hierbij is Groenwerk boomverzorging u graag van dienst.